Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie dzieci w okresie postnatalnym
Jedynie część skutków zdrowotnych, jakie u ludzi łączy się z narażeniem na zanieczyszczenia powietrza dotyczy dzieci. Z drugiej strony dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym są jedną z grup szczególnie narażonych na negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza. Jest tak m.in. dlatego, że system odpornościowy, a także układ oddechowy i nerwowy dzieci nie są w pełni wykształcone (w przypadku układu oddechowego przynajmniej do siódmego-ósmego roku życia). Może to prowadzić do występowania efektów zdrowotnych innych niż te obserwowane u dorosłych. W porównaniu z dorosłymi dzieci spędzają też zwykle więcej czasu na zewnątrz, gdzie stężenia zanieczyszczeń są na ogół wyższe niż wewnątrz budynków (przynajmniej w przypadku krajów rozwiniętych). Dodatkowo, nawet oddychając normalnie (nie w trakcie zwiększonego wysiłku), dzieci zużywają w przeliczeniu na masę ciała o ok. 50% więcej powietrza niż dorośli[1].
Spis treści
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ nerwowy
U dzieci w wieku wczesnoszkolnym jednym ze skutków narażenia na typowe zanieczyszczenia powietrza, szczególnie na pył zawieszony, jest gorszy (wolniejszy) rozwój intelektualny, a w konsekwencji gorsze wyniki w nauce i testach psychometrycznych. Patrz: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na centralny układ nerwowy”.
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy
Narażenie dzieci na zanieczyszczenia powietrza zwiększa zapadalność na astmę oskrzelową[2] oraz częstość zaostrzeń astmy u dzieci, które już cierpią na tę chorobę. Zwiększa też ryzyko infekcji dróg oddechowych – osłabiony zanieczyszczeniami organizm jest bardziej podatny na infekcje bakteryjne lub wirusowe. (Więcej informacji w haśle: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy”).
Narażenie na zanieczyszczenia a przedwczesne zgony
Infekcje dolnych dróg oddechowych
W krajach rozwijających się, w miejscach, gdzie dostęp do skutecznej opieki zdrowotnej jest utrudniony, infekcje dróg oddechowych u dzieci często kończą się śmiercią. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie każdego roku prawie połowa (45%), czyli aż 400 tys. zgonów z powodu zapalenia płuc u dzieci w wieku do lat 5 jest związana z narażeniem na zanieczyszczenia powietrza[3]. (Wszystkich zgonów dzieci poniżej 5 roku życia z powodu zapalenia płuc było w roku 2017 na całym świecie ponad 800 tys.).
Bazujące na innej metodyce wyliczenia Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) dają tu nieco mniejsze, ale wciąż bardzo znaczące liczby: według IHME wpływowi zanieczyszczeń powietrza należy przypisać ok. 247 tys. zgonów dzieci poniżej 5 lat w roku 2016 i ok. 230 tys. takich zgonów w roku 2017[4].
Chodzi tu przede wszystkim o zanieczyszczenia powietrza powstające przy gotowaniu posiłków, oświetlaniu lub ogrzewaniu pomieszczeń przy użyciu prymitywnych palenisk i brudnych paliw takich jak biomasa, węgiel, nafta. W pomieszczeniach, w których spędzają znaczną część dnia, dzieci narażone są na bardzo wysokie poziomy zanieczyszczeń powietrza. W krajach rozwiniętych opisywany tu problem praktycznie nie występuje[5].
Astma: przypadek Elli Kissi-Debrah
Dziewięcioletnia Ella Kissi-Debrah zmarła w lutym 2013 roku po ataku astmy. Dziewczynka mieszkała wraz ze swoją rodziną w Londynie przy ruchliwej ulicy (South Circular Road), gdzie regularnie dochodziło do przekroczeń dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń powietrza.
W roku 2020, po ponownym rozpatrzeniu tej sprawy, koroner uznał problem zanieczyszczeń powietrza za jedną z przyczyn śmierci Elli Kissi-Debrah[6], [7]. W nowym akcie zgonu, sporządzonym po trwającej latami batalii sądowej, jako przyczynę śmierci wskazano właśnie m.in. narażenie na zanieczyszczenie powietrza.
Wpływ ekspozycji prenatalnej
Omawiamy tutaj wyłącznie konsekwencje zdrowotne narażenia na zanieczyszczenia powietrza po urodzeniu (ekspozycja postnatalna). Jednak wpływ zanieczyszczeń na zdrowie i rozwój dzieci zaczyna się jeszcze przed urodzeniem.
Narażenie ciężarnej matki na zanieczyszczenia powietrza może być jednym z czynników zwiększających ryzyko wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, wcześniactwa i niskiej wagi urodzeniowej noworodków, patrz: „Skutki prenatalnej ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza”.
Wpływ, jaki na rozwój i funkcjonowanie układu oddechowego oraz układu nerwowego dziecka, a także na ryzyko występowania niektórych chorób nowotworowych w dzieciństwie ma narażenie jego matki na zanieczyszczenia powietrza w trakcie ciąży – patrz: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy”, „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na centralny układ nerwowy” oraz „Zanieczyszczenia powietrza a choroby nowotworowe”.
- ↑ Schwartz J., Air pollution and children’s health, Pediatrics 113.4 (2004):1037–43, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15060197
- ↑ Khreis, Haneen, et al, Exposure to traffic-related air pollution and risk of development of childhood asthma: a systematic review and meta-analysis, Environment international 100 (2017): 1–31, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160412016307838?via%3Dihub
- ↑ Household air pollution and health, World Health Organization, https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/household-air-pollution-and-health
- ↑ https://vizhub.healthdata.org/gbd-compare/
- ↑ Prüss-Üstün, Annette, et al, Preventing disease through healthy environments: a global assessment of the burden of disease from environmental risks, World Health Organization, 2016, https://apps.who.int/iris/handle/10665/204585
- ↑ Air pollution a cause in girl’s death, coroner rules in landmark case, The Guardian (2020), https://www.theguardian.com/environment/2020/dec/16/girls-death-contributed-to-by-air-pollution-coroner-rules-in-landmark-case
- ↑ Air pollution verdict shines political light on UK’s invisible killer, The Guardian (2020), https://www.theguardian.com/environment/2020/dec/16/air-pollution-verdict-shines-political-light-uk-invisible-killer-ella-kissi-debrah
