Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie dzieci w okresie postnatalnym
Jedynie część skutków zdrowotnych, jakie u ludzi łączy się z narażeniem na zanieczyszczenia powietrza dotyczy dzieci. Z drugiej strony dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym są jedną z grup szczególnie narażonych na negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza. Jest tak m.in. dlatego, że system odpornościowy, a także układ oddechowy i nerwowy dzieci nie są w pełni wykształcone (w przypadku układu oddechowego przynajmniej do siódmego-ósmego roku życia). Może to prowadzić do występowania efektów zdrowotnych innych niż te obserwowane u dorosłych. W porównaniu z dorosłymi dzieci spędzają też zwykle więcej czasu na zewnątrz, gdzie stężenia zanieczyszczeń są na ogół wyższe niż wewnątrz budynków (przynajmniej w przypadku krajów rozwiniętych). Dodatkowo, nawet oddychając normalnie (nie w trakcie zwiększonego wysiłku), dzieci zużywają w przeliczeniu na masę ciała o ok. 50% więcej powietrza niż dorośli[1].
Spis treści
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ nerwowy[edytuj]
U dzieci w wieku wczesnoszkolnym jednym ze skutków narażenia na typowe zanieczyszczenia powietrza, szczególnie na pył zawieszony, jest gorszy (wolniejszy) rozwój intelektualny, a w konsekwencji gorsze wyniki w nauce i testach psychometrycznych. Patrz: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na centralny układ nerwowy”.
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy[edytuj]
Narażenie dzieci na zanieczyszczenia powietrza zwiększa zapadalność na astmę oskrzelową[2] oraz częstość zaostrzeń astmy u dzieci, które już cierpią na tę chorobę. Zwiększa też ryzyko infekcji dróg oddechowych – osłabiony zanieczyszczeniami organizm jest bardziej podatny na infekcje bakteryjne lub wirusowe. (Więcej informacji w haśle: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy”).
Narażenie na zanieczyszczenia a przedwczesne zgony[edytuj]
Infekcje dolnych dróg oddechowych[edytuj]
W krajach rozwijających się, w miejscach, gdzie dostęp do skutecznej opieki zdrowotnej jest utrudniony, infekcje dróg oddechowych u dzieci często kończą się śmiercią. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie każdego roku prawie połowa (45%), czyli aż 400 tys. zgonów z powodu zapalenia płuc u dzieci w wieku do lat 5 jest związana z narażeniem na zanieczyszczenia powietrza[3]. (Wszystkich zgonów dzieci poniżej 5 roku życia z powodu zapalenia płuc było w roku 2017 na całym świecie ponad 800 tys.).
Bazujące na innej metodyce wyliczenia Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) dają tu nieco mniejsze, ale wciąż bardzo znaczące liczby: według IHME wpływowi zanieczyszczeń powietrza należy przypisać ok. 247 tys. zgonów dzieci poniżej 5 lat w roku 2016 i ok. 230 tys. takich zgonów w roku 2017[4].
Chodzi tu przede wszystkim o zanieczyszczenia powietrza powstające przy gotowaniu posiłków, oświetlaniu lub ogrzewaniu pomieszczeń przy użyciu prymitywnych palenisk i brudnych paliw takich jak biomasa, węgiel, nafta. W pomieszczeniach, w których spędzają znaczną część dnia, dzieci narażone są na bardzo wysokie poziomy zanieczyszczeń powietrza. W krajach rozwiniętych opisywany tu problem praktycznie nie występuje[5].
Astma: przypadek Elli Kissi-Debrah[edytuj]
Dziewięcioletnia Ella Kissi-Debrah zmarła w lutym 2013 roku po ataku astmy. Dziewczynka mieszkała wraz ze swoją rodziną w Londynie przy ruchliwej ulicy (South Circular Road), gdzie regularnie dochodziło do przekroczeń dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń powietrza.
W roku 2020, po ponownym rozpatrzeniu tej sprawy, koroner uznał problem zanieczyszczeń powietrza za jedną z przyczyn śmierci Elli Kissi-Debrah[6], [7]. W nowym akcie zgonu, sporządzonym po trwającej latami batalii sądowej, jako przyczynę śmierci wskazano właśnie m.in. narażenie na zanieczyszczenie powietrza.
Wpływ ekspozycji prenatalnej[edytuj]
Omawiamy tutaj wyłącznie konsekwencje zdrowotne narażenia na zanieczyszczenia powietrza po urodzeniu (ekspozycja postnatalna). Jednak wpływ zanieczyszczeń na zdrowie i rozwój dzieci zaczyna się jeszcze przed urodzeniem.
Narażenie ciężarnej matki na zanieczyszczenia powietrza może być jednym z czynników zwiększających ryzyko wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, wcześniactwa i niskiej wagi urodzeniowej noworodków, patrz: „Skutki prenatalnej ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza”.
Wpływ, jaki na rozwój i funkcjonowanie układu oddechowego oraz układu nerwowego dziecka, a także na ryzyko występowania niektórych chorób nowotworowych w dzieciństwie ma narażenie jego matki na zanieczyszczenia powietrza w trakcie ciąży – patrz: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy”, „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na centralny układ nerwowy” oraz „Zanieczyszczenia powietrza a choroby nowotworowe”.
- ↑ Schwartz J., Air pollution and children’s health, Pediatrics 113.4 (2004):1037–43, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15060197
- ↑ Khreis, Haneen, et al, Exposure to traffic-related air pollution and risk of development of childhood asthma: a systematic review and meta-analysis, Environment international 100 (2017): 1–31, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160412016307838?via%3Dihub
- ↑ Household air pollution and health, World Health Organization, https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/household-air-pollution-and-health
- ↑ https://vizhub.healthdata.org/gbd-compare/
- ↑ Prüss-Üstün, Annette, et al, Preventing disease through healthy environments: a global assessment of the burden of disease from environmental risks, World Health Organization, 2016, https://apps.who.int/iris/handle/10665/204585
- ↑ Air pollution a cause in girl’s death, coroner rules in landmark case, The Guardian (2020), https://www.theguardian.com/environment/2020/dec/16/girls-death-contributed-to-by-air-pollution-coroner-rules-in-landmark-case
- ↑ Air pollution verdict shines political light on UK’s invisible killer, The Guardian (2020), https://www.theguardian.com/environment/2020/dec/16/air-pollution-verdict-shines-political-light-uk-invisible-killer-ella-kissi-debrah
