Skutki prenatalnej ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza: Różnice pomiędzy wersjami

Z Smogopedia
Skocz do: nawigacja, szukaj
 
(Nie pokazano 6 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
''Strona w budowie''
+
[[Category:Zanieczyszczenia powietrza a zdrowie]]
−
[[Category:Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie]]
+
Rozwijający się płód jest szczególnie wrażliwy na wpływ szkodliwych substancji obecnych w środowisku. Jest tak również w przypadku zanieczyszczeń powietrza: pyłu zawieszonego i wchodzących w jego skład wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), a także zanieczyszczeń gazowych.
 +
Liczba badań poświęconych efektom zdrowotnym prenatalnego narażenia na zanieczyszczenia powietrza stale rośnie. Jednak jak podkreślono w pracy przeglądowej<sup><ref> Klepac, Petra, et al, Ambient air pollution and pregnancy outcomes: a comprehensive review and identification of environmental public health challenges, Environmental research 167 (2018): 144–159, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935118303700?casa_token=jaLLfqd5bzMAAAAA:aTNtblny8F7SKCCwbaUxmAGP0WflmWQLP_4Nssex7XpCDvTPTiH9jcI2YNcLzVdci2dMJmCCYA
 +
</ref></sup> – wyniki opublikowanych do tej pory badań wciąż bywają niespójne. Istnieje więc pilna potrzeba prowadzenia dalszych badań w tym obszarze. Szczególnie istotne wydaje się zbadanie wpływu najdrobniejszej frakcji pyłu zawieszonego – PM<sub>0,1</sub>, ang. ''ultrafine particles'', czyli cząstek o średnicy mniejszej niż 100 nanometrów (0.1 μm). Takie cząstki mają najprawdopodobniej zdolność przenikania przez barierę łożyskowo-naczyniową<ref> Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka, Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka, Badania w Krakowie, https://smogwawelski.org/wp-content/uploads/2016/10/oddzialywanie-zanieczyszczen-powietrza-w-okresie-prenatalnym-na-zdrowie-dziecka.pdf
 +
</ref>, co pokazują badania ''ex vivo''<sup><ref> Wick, Peter, et al, Barrier capacity of human placenta for nanosized materials, Environmental health perspectives 118.3 (2010): 432–436, https://ehp.niehs.nih.gov/doi/full/10.1289/ehp.0901200
 +
</ref></sup>.
 +
 
 +
= <span id="anchor"></span><span id="anchor-1"></span><span id="anchor"></span><span id="anchor-2"></span><span id="anchor"></span><span id="anchor-1"></span><span id="anchor"></span>Wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, wcześniactwo, niska waga urodzeniowa =
 +
 
 +
Narażenie ciężarnej matki na zanieczyszczenia powietrza może być jednym z czynników zwiększających ryzyko wewnątrzmacicznego obumarcia płodu<ref> DeFranco, Emily, et al, Air pollution and stillbirth risk: exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with fetal death, PloS one 10.3 (2015): e0120594, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4368103/
 +
</ref><sup>,</sup> <ref> Yang, Shaoping, et al, Ambient air pollution the risk of stillbirth: A prospective birth cohort study in Wuhan, China, International journal of hygiene and environmental health 221.3 (2018): 502–509, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S143846391730531X
 +
</ref>, wcześniactwa<ref> Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
 +
</ref><sup>,</sup> <ref> Zhao, Nan, et al, Ambient air pollutant PM10 and risk of preterm birth in Lanzhou, China, Environment international 76 (2015): 71–77, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25553395
 +
</ref><sup>,</sup> <ref> DeFranco, Emily, et al, Exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with preterm birth: a population-based cohort study, Environmental Health 15.1 (2016): 1, https://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-016-0094-3
 +
</ref> i niskiej wagi urodzeniowej noworodków<ref> Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka, Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka, Badania w Krakowie, https://smogwawelski.org/wp-content/uploads/2016/10/oddzialywanie-zanieczyszczen-powietrza-w-okresie-prenatalnym-na-zdrowie-dziecka.pdf
 +
</ref><sup>, </sup><ref> Choi, Hyunok, et al, International studies of prenatal exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons and fetal growth, Environmental health perspectives (2006): 1744–1750, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17107862
 +
</ref><sup>, </sup><ref> Pedersen, Marie, et al, Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study (ESCAPE), The Lancet Respiratory medicine 1.9 (2013): 695–704, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213260013701929
 +
</ref><sup>, </sup><ref> Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
 +
</ref><sup>, </sup><ref> Smith, Rachel B., et al, Impact of London’s road traffic air and noise pollution on birth weight: retrospective population based cohort study, bmj 359 (2017): j5299, https://www.bmj.com/content/359/bmj.j5299.full
 +
</ref>. Niska waga urodzeniowa i wcześniactwo mogą rzutować na zdrowie człowieka w ciągu całego dalszego życia, zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia różnych zaburzeń zdrowotnych.
 +
 
 +
== <span id="anchor-3"></span><span id="anchor-4"></span><span id="anchor-3"></span>Wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, poronienie ==
 +
 
 +
Badania prowadzone w stanie Ohio (USA) pokazały, że narażenie ciężarnych na PM<sub>2,5</sub> w czasie trzeciego trymestru ciąży (ale już nie podczas pierwszego i drugiego) związane było z podwyższonym ryzykiem wewnątrzmacicznego obumarcia płodu<ref> DeFranco, Emily, et al, Air pollution and stillbirth risk: exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with fetal death, PloS one 10.3 (2015): e0120594, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4368103/
 +
</ref>. Autorzy podkreślają, że choć wzrost ryzyka związanego z narażeniem na PM<sub>2,5</sub> był umiarkowany, to dotyczy on praktycznie wszystkich ciężarnych kobiet.
 +
 
 +
Z kolei w badaniach prowadzonych w Utah (USA) pokazano, że narażenie na dwutlenek azotu (NO<sub>2</sub>) zwiększa ryzyko poronienia<ref> Leiser, Claire L., et al, Acute effects of air pollutants on spontaneous pregnancy loss: a case-crossover study, Fertility and sterility 111.2 (2019): 341–347, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S001502821832154X
 +
</ref>. Dokładniej, wzrost średniej siedmiodniowej stężenia NO<sub>2</sub> o 10 części na miliard (ok. 19 μg/m<sup>3</sup>) zwiększał ryzyko poronienia o 16%.
 +
 
 +
== <span id="anchor-5"></span><span id="anchor-6"></span><span id="anchor-5"></span>Wcześniactwo ==
 +
 
 +
Wiele badań pokazuje również związek między narażeniem ciężarnych matek na zanieczyszczenia pyłowe a wcześniactwem. Analiza danych z kilkudziesięciu krajów Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej<ref> Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
 +
</ref> sugeruje, że wcześniactwo jest związane z narażeniem na zanieczyszczenia pyłowe jedynie w przypadku dużych stężeń zanieczyszczeń, takich jakie występują np. w Chinach. Wniosek ten potwierdzają też badania chińskie<ref> Zhao, Nan, et al, Ambient air pollutant PM10 and risk of preterm birth in Lanzhou, China, Environment international 76 (2015): 71–77, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25553395
 +
</ref><sup>,</sup> <ref> Yang, Shaoping, et al, Ambient air pollution the risk of stillbirth: A prospective birth cohort study in Wuhan, China, International journal of hygiene and environmental health 221.3 (2018): 502–509, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S143846391730531X
 +
</ref>.
 +
 
 +
Badania prowadzone w USA pokazują jednak istotny statystycznie związek między narażeniem na PM<sub>2,5</sub> a wcześniactwem także w przypadku stosunkowo niskich stężeń zanieczyszczeń pyłowych<ref> DeFranco, Emily, et al, Exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with preterm birth: a population-based cohort study, Environmental Health 15.1 (2016): 1, https://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-016-0094-3
 +
</ref>. Przypisywany narażeniu na zanieczyszczenia pyłowe wzrost liczby przedwczesnych urodzin wiąże się też ze znacznymi kosztami ekonomicznymi. W przypadku USA koszty te szacowane były w roku 2010 na 4,33 mld. dolarów amerykańskich<ref> Trasande, Leonardo, Patrick Malecha, Teresa M. Attina, Particulate Matter Exposure and Preterm Birth: Estimates of US Attributable Burden and Economic Costs. Environ Health Perspect (2016), http://ehp.niehs.nih.gov/wp-content/uploads/advpub/2016/3/ehp.1510810.acco.pdf
 +
</ref>.
 +
 
 +
== <span id="anchor-7"></span><span id="anchor-8"></span><span id="anchor-7"></span>Niska waga urodzeniowa ==
 +
 
 +
Zarówno analiza danych europejskich, jak i danych z innych rejonów świata pokazuje, że narażenie matki na zanieczyszczenia pyłowe w czasie ciąży zwiększa ryzyko niskiej wagi urodzeniowej noworodka<ref> Payam Dadvand et al, Maternal Exposure to Particulate Air Pollution and Term Birth Weight: A Multi-Country Evaluation of Effect and Heterogeneity, Environ Health Perspect 121.3 (2013): 367–373, http://ehp.niehs.nih.gov/1205575/
 +
</ref><sup>,</sup> <ref> Pedersen, Marie, et al, Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study (ESCAPE), The Lancet Respiratory medicine 1.9 (2013): 695–704, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213260013701929
 +
</ref><sup>,</sup> <ref> Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
 +
</ref>. W przypadku kohort europejskich zaobserwowano również związek z ekspozycją na NO<sub>2</sub> oraz z natężeniem ruchu kołowego na pobliskich ulicach<ref> Pedersen, Marie, et al, Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study (ESCAPE), The Lancet Respiratory medicine 1.9 (2013): 695–704, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213260013701929
 +
</ref>.
 +
 
 +
Z kolei badania prowadzone w Krakowie pokazały korelację pomiędzy wagą urodzeniową dziecka a narażeniem matki na związki z grupy WWA<ref> Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka, Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka, Badania w Krakowie, https://smogwawelski.org/wp-content/uploads/2016/10/oddzialywanie-zanieczyszczen-powietrza-w-okresie-prenatalnym-na-zdrowie-dziecka.pdf
 +
</ref><sup>,</sup> <ref> Choi, Hyunok, et al, International studies of prenatal exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons and fetal growth, Environmental health perspectives (2006): 1744–1750, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17107862
 +
</ref>.
 +
 
 +
Duże badania kohortowe (obejmujące ponad 540 tys. noworodków) nad wpływem zarówno hałasu, jak i zanieczyszczeń powietrza na wagę urodzeniową dzieci przeprowadzono w Londynie w latach 2006–2010<sup><ref> Smith, Rachel B., et al, Impact of London’s road traffic air and noise pollution on birth weight: retrospective population based cohort study, bmj 359 (2017): j5299, https://www.bmj.com/content/359/bmj.j5299.full
 +
</ref></sup>. Otrzymano statystycznie istotny związek między narażeniem na pył PM<sub>2,5</sub> pochodzący z silników spalinowych a obniżeniem wagi urodzeniowej. Wyniki nie zmieniały się po uwzględnieniu hałasu, nie wydaje się też, by sam hałas miał niezależny wpływ na obserwowane w badaniach efekty zdrowotne.
 +
 
 +
Z przeglądu 25 badań prowadzonych w Chinach<sup><ref> Jacobs, Milena, et al, The association between ambient air pollution and selected adverse pregnancy outcomes in China: a systematic review, Science of the Total Environment 579 (2017): 1179–1192, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969716325396
 +
</ref> </sup>wynika, że związek między niską wagą urodzeniową i wcześniactwem a narażeniem na dwutlenek siarki (SO<sub>2</sub>) jest w realiach chińskich silniejszy niż w przypadku narażenia na pył zawieszony.
 +
 
 +
= <span id="anchor-9"></span><span id="anchor-10"></span><span id="anchor-9"></span><span id="anchor-11"></span><span id="anchor-9"></span><span id="anchor-10"></span><span id="anchor-9"></span>Ekspozycja prenatalna a choroby nowotworowe =
 +
 
 +
Związek między prenatalnym narażeniem na zanieczyszczenia powietrza a chorobami nowotworowymi u dzieci jest omówiony w artykule: „Zanieczyszczenia powietrza a choroby nowotworowe”.
 +
 
 +
= <span id="anchor-12"></span><span id="anchor-13"></span><span id="anchor-12"></span><span id="anchor-14"></span><span id="anchor-12"></span><span id="anchor-13"></span><span id="anchor-12"></span>Wpływ ekspozycji prenatalnej na układ oddechowy =
 +
 
 +
Informacje na temat wpływu narażenia na zanieczyszczenia powietrza w okresie prenatalnym na rozwój i funkcjonowanie układu oddechowego w wieku późniejszym można znaleźć w artykule: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy”.
 +
 
 +
= <span id="anchor-15"></span><span id="anchor-16"></span><span id="anchor-15"></span><span id="anchor-17"></span><span id="anchor-15"></span><span id="anchor-16"></span><span id="anchor-15"></span>Wpływ ekspozycji prenatalnej na układ nerwowy =
 +
 
 +
Wpływ, jaki na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego ma prenatalna ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza jest omawiany w artykule: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na centralny układ nerwowy”.
 +
 
 +
 
 +
<references />

Aktualna wersja na dzień 12:52, 25 lut 2022

Rozwijający się płód jest szczególnie wrażliwy na wpływ szkodliwych substancji obecnych w środowisku. Jest tak również w przypadku zanieczyszczeń powietrza: pyłu zawieszonego i wchodzących w jego skład wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), a także zanieczyszczeń gazowych. Liczba badań poświęconych efektom zdrowotnym prenatalnego narażenia na zanieczyszczenia powietrza stale rośnie. Jednak jak podkreślono w pracy przeglądowej[1] – wyniki opublikowanych do tej pory badań wciąż bywają niespójne. Istnieje więc pilna potrzeba prowadzenia dalszych badań w tym obszarze. Szczególnie istotne wydaje się zbadanie wpływu najdrobniejszej frakcji pyłu zawieszonego – PM0,1, ang. ultrafine particles, czyli cząstek o średnicy mniejszej niż 100 nanometrów (0.1 μm). Takie cząstki mają najprawdopodobniej zdolność przenikania przez barierę łożyskowo-naczyniową[2], co pokazują badania ex vivo[3].

Wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, wcześniactwo, niska waga urodzeniowa[edytuj]

Narażenie ciężarnej matki na zanieczyszczenia powietrza może być jednym z czynników zwiększających ryzyko wewnątrzmacicznego obumarcia płodu[4], [5], wcześniactwa[6], [7], [8] i niskiej wagi urodzeniowej noworodków[9], [10], [11], [12], [13]. Niska waga urodzeniowa i wcześniactwo mogą rzutować na zdrowie człowieka w ciągu całego dalszego życia, zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia różnych zaburzeń zdrowotnych.

Wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, poronienie[edytuj]

Badania prowadzone w stanie Ohio (USA) pokazały, że narażenie ciężarnych na PM2,5 w czasie trzeciego trymestru ciąży (ale już nie podczas pierwszego i drugiego) związane było z podwyższonym ryzykiem wewnątrzmacicznego obumarcia płodu[14]. Autorzy podkreślają, że choć wzrost ryzyka związanego z narażeniem na PM2,5 był umiarkowany, to dotyczy on praktycznie wszystkich ciężarnych kobiet.

Z kolei w badaniach prowadzonych w Utah (USA) pokazano, że narażenie na dwutlenek azotu (NO2) zwiększa ryzyko poronienia[15]. Dokładniej, wzrost średniej siedmiodniowej stężenia NO2 o 10 części na miliard (ok. 19 μg/m3) zwiększał ryzyko poronienia o 16%.

Wcześniactwo[edytuj]

Wiele badań pokazuje również związek między narażeniem ciężarnych matek na zanieczyszczenia pyłowe a wcześniactwem. Analiza danych z kilkudziesięciu krajów Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej[16] sugeruje, że wcześniactwo jest związane z narażeniem na zanieczyszczenia pyłowe jedynie w przypadku dużych stężeń zanieczyszczeń, takich jakie występują np. w Chinach. Wniosek ten potwierdzają też badania chińskie[17], [18].

Badania prowadzone w USA pokazują jednak istotny statystycznie związek między narażeniem na PM2,5 a wcześniactwem także w przypadku stosunkowo niskich stężeń zanieczyszczeń pyłowych[19]. Przypisywany narażeniu na zanieczyszczenia pyłowe wzrost liczby przedwczesnych urodzin wiąże się też ze znacznymi kosztami ekonomicznymi. W przypadku USA koszty te szacowane były w roku 2010 na 4,33 mld. dolarów amerykańskich[20].

Niska waga urodzeniowa[edytuj]

Zarówno analiza danych europejskich, jak i danych z innych rejonów świata pokazuje, że narażenie matki na zanieczyszczenia pyłowe w czasie ciąży zwiększa ryzyko niskiej wagi urodzeniowej noworodka[21], [22], [23]. W przypadku kohort europejskich zaobserwowano również związek z ekspozycją na NO2 oraz z natężeniem ruchu kołowego na pobliskich ulicach[24].

Z kolei badania prowadzone w Krakowie pokazały korelację pomiędzy wagą urodzeniową dziecka a narażeniem matki na związki z grupy WWA[25], [26].

Duże badania kohortowe (obejmujące ponad 540 tys. noworodków) nad wpływem zarówno hałasu, jak i zanieczyszczeń powietrza na wagę urodzeniową dzieci przeprowadzono w Londynie w latach 2006–2010[27]. Otrzymano statystycznie istotny związek między narażeniem na pył PM2,5 pochodzący z silników spalinowych a obniżeniem wagi urodzeniowej. Wyniki nie zmieniały się po uwzględnieniu hałasu, nie wydaje się też, by sam hałas miał niezależny wpływ na obserwowane w badaniach efekty zdrowotne.

Z przeglądu 25 badań prowadzonych w Chinach[28] wynika, że związek między niską wagą urodzeniową i wcześniactwem a narażeniem na dwutlenek siarki (SO2) jest w realiach chińskich silniejszy niż w przypadku narażenia na pył zawieszony.

Ekspozycja prenatalna a choroby nowotworowe[edytuj]

Związek między prenatalnym narażeniem na zanieczyszczenia powietrza a chorobami nowotworowymi u dzieci jest omówiony w artykule: „Zanieczyszczenia powietrza a choroby nowotworowe”.

Wpływ ekspozycji prenatalnej na układ oddechowy[edytuj]

Informacje na temat wpływu narażenia na zanieczyszczenia powietrza w okresie prenatalnym na rozwój i funkcjonowanie układu oddechowego w wieku późniejszym można znaleźć w artykule: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy”.

Wpływ ekspozycji prenatalnej na układ nerwowy[edytuj]

Wpływ, jaki na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego ma prenatalna ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza jest omawiany w artykule: „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na centralny układ nerwowy”.


  1. ↑ Klepac, Petra, et al, Ambient air pollution and pregnancy outcomes: a comprehensive review and identification of environmental public health challenges, Environmental research 167 (2018): 144–159, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935118303700?casa_token=jaLLfqd5bzMAAAAA:aTNtblny8F7SKCCwbaUxmAGP0WflmWQLP_4Nssex7XpCDvTPTiH9jcI2YNcLzVdci2dMJmCCYA
  2. ↑ Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka, Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka, Badania w Krakowie, https://smogwawelski.org/wp-content/uploads/2016/10/oddzialywanie-zanieczyszczen-powietrza-w-okresie-prenatalnym-na-zdrowie-dziecka.pdf
  3. ↑ Wick, Peter, et al, Barrier capacity of human placenta for nanosized materials, Environmental health perspectives 118.3 (2010): 432–436, https://ehp.niehs.nih.gov/doi/full/10.1289/ehp.0901200
  4. ↑ DeFranco, Emily, et al, Air pollution and stillbirth risk: exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with fetal death, PloS one 10.3 (2015): e0120594, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4368103/
  5. ↑ Yang, Shaoping, et al, Ambient air pollution the risk of stillbirth: A prospective birth cohort study in Wuhan, China, International journal of hygiene and environmental health 221.3 (2018): 502–509, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S143846391730531X
  6. ↑ Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
  7. ↑ Zhao, Nan, et al, Ambient air pollutant PM10 and risk of preterm birth in Lanzhou, China, Environment international 76 (2015): 71–77, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25553395
  8. ↑ DeFranco, Emily, et al, Exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with preterm birth: a population-based cohort study, Environmental Health 15.1 (2016): 1, https://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-016-0094-3
  9. ↑ Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka, Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka, Badania w Krakowie, https://smogwawelski.org/wp-content/uploads/2016/10/oddzialywanie-zanieczyszczen-powietrza-w-okresie-prenatalnym-na-zdrowie-dziecka.pdf
  10. ↑ Choi, Hyunok, et al, International studies of prenatal exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons and fetal growth, Environmental health perspectives (2006): 1744–1750, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17107862
  11. ↑ Pedersen, Marie, et al, Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study (ESCAPE), The Lancet Respiratory medicine 1.9 (2013): 695–704, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213260013701929
  12. ↑ Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
  13. ↑ Smith, Rachel B., et al, Impact of London’s road traffic air and noise pollution on birth weight: retrospective population based cohort study, bmj 359 (2017): j5299, https://www.bmj.com/content/359/bmj.j5299.full
  14. ↑ DeFranco, Emily, et al, Air pollution and stillbirth risk: exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with fetal death, PloS one 10.3 (2015): e0120594, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4368103/
  15. ↑ Leiser, Claire L., et al, Acute effects of air pollutants on spontaneous pregnancy loss: a case-crossover study, Fertility and sterility 111.2 (2019): 341–347, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S001502821832154X
  16. ↑ Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
  17. ↑ Zhao, Nan, et al, Ambient air pollutant PM10 and risk of preterm birth in Lanzhou, China, Environment international 76 (2015): 71–77, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25553395
  18. ↑ Yang, Shaoping, et al, Ambient air pollution the risk of stillbirth: A prospective birth cohort study in Wuhan, China, International journal of hygiene and environmental health 221.3 (2018): 502–509, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S143846391730531X
  19. ↑ DeFranco, Emily, et al, Exposure to airborne particulate matter during pregnancy is associated with preterm birth: a population-based cohort study, Environmental Health 15.1 (2016): 1, https://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-016-0094-3
  20. ↑ Trasande, Leonardo, Patrick Malecha, Teresa M. Attina, Particulate Matter Exposure and Preterm Birth: Estimates of US Attributable Burden and Economic Costs. Environ Health Perspect (2016), http://ehp.niehs.nih.gov/wp-content/uploads/advpub/2016/3/ehp.1510810.acco.pdf
  21. ↑ Payam Dadvand et al, Maternal Exposure to Particulate Air Pollution and Term Birth Weight: A Multi-Country Evaluation of Effect and Heterogeneity, Environ Health Perspect 121.3 (2013): 367–373, http://ehp.niehs.nih.gov/1205575/
  22. ↑ Pedersen, Marie, et al, Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study (ESCAPE), The Lancet Respiratory medicine 1.9 (2013): 695–704, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213260013701929
  23. ↑ Fleischer, Nancy L., et al, Outdoor air pollution, preterm birth, and low birth weight: analysis of the world health organization global survey on maternal and perinatal health (2014), Environ Health Perspect 122.4 (2014): 425–430, http://ehp.niehs.nih.gov/1306837/
  24. ↑ Pedersen, Marie, et al, Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study (ESCAPE), The Lancet Respiratory medicine 1.9 (2013): 695–704, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213260013701929
  25. ↑ Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka, Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka, Badania w Krakowie, https://smogwawelski.org/wp-content/uploads/2016/10/oddzialywanie-zanieczyszczen-powietrza-w-okresie-prenatalnym-na-zdrowie-dziecka.pdf
  26. ↑ Choi, Hyunok, et al, International studies of prenatal exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons and fetal growth, Environmental health perspectives (2006): 1744–1750, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17107862
  27. ↑ Smith, Rachel B., et al, Impact of London’s road traffic air and noise pollution on birth weight: retrospective population based cohort study, bmj 359 (2017): j5299, https://www.bmj.com/content/359/bmj.j5299.full
  28. ↑ Jacobs, Milena, et al, The association between ambient air pollution and selected adverse pregnancy outcomes in China: a systematic review, Science of the Total Environment 579 (2017): 1179–1192, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969716325396
Źródło: „https://smogopedia.pl/index.php?title=Skutki_prenatalnej_ekspozycji_na_zanieczyszczenia_powietrza&oldid=1017”