Kominki

Kominek jest typem zabudowanego paleniska umieszczanego zazwyczaj wzdłuż ściany. Składa się z niepalnego paleniska, w którym rozpalany jest ogień, komina do odprowadzania produktów spalania, przepustnicy regulującej ilość powietrza pobieranego przez palące się paliwo oraz obudowy wyeksponowanej w pomieszczeniu. Przekazywanie ciepła z kominka do budynku może odbywać się na trzy sposoby: poprzez promieniowanie, przewodzenie lub konwekcję. Warto zaznaczyć, że klasyczne kominki są urządzeniami dedykowanymi do spalania drewna.

Decydując się na kominek w swoim domu należy przede wszystkim zdecydować, jaką funkcję ma on pełnić. Może służyć do ogrzewania pomieszczeń lub być wyłącznie elementem dekoracyjnym. Jeżeli kominek będzie grzał, należy podjąć decyzję czy będzie on ogrzewał powietrze, czy będzie zintegrowany z wodną instalacją centralnego ogrzewania.

Podział kominków

Kominki otwarte

Kominki otwarte są najprostszym miejscowym źródłem ciepła. Składają się one z komory paleniskowej, komory dymowej, gardziela, wewnątrz którego umieszczony jest szyber, rusztu i szuflady na popiół. W tylnej ściance powinna znajdować się wyczystka umożliwiająca usuwanie nagromadzonej sadzy. Obudowa wykonana jest z materiału odpornego na wysokie temperatury, uszkodzenia mechaniczne, np. z cegły klinkierowej lub szamotu.

Decydując się na ten rodzaj ogrzewacza, niezbędne jest przygotowanie odpowiedniej podstawy (np. zbrojona wylewka), zdolnej utrzymać ciężar kilkuset kilogramów. Otwarte kominki pobierają powietrze z pomieszczenia przez cały otwór kominowy. Z tego powodu pracują z wysokim nadmiarem powietrza pobieranego do paleniska w stosunku do minimalnej ilości powietrza niezbędnego do spalenia drewna znajdującego się w palenisku. Ze względu na swoją konstrukcję kominki otwarte pełnią najczęściej rolę dekoracyjną, a ich bardzo niska sprawność (nawet ok. 20%) powoduje bardzo duże zużycie paliwa w stosunku do dostarczonego do pomieszczenia ciepła. Dodatkowym problemem może być cofanie się dymu do pomieszczenia. Obszar wokół paleniska powinien być zabezpieczony ogniotrwałymi materiałami, aby nie doprowadzić do pożaru spowodowanego przez iskry.

Schemat budowy i przekrój boczny kominka otwartego, źródło: www.ekspertbudowlany.pl

Kominki zamknięte

W przypadku kominków zamkniętych palenisko wyłożone jest materiałem dobrze akumulującym ciepło, a od pomieszczenia oddzielone jest najczęściej przeszklonymi drzwiami, po otwarciu których można dołożyć drewna. Powietrze do spalania może być pobierane z pomieszczenia, w którym zamontowany jest kominek lub może być pobierane z zewnątrz budynku za pomocą specjalnego kanału nawiewnego – takie kominki nazywane są kominkami z zamkniętą komorą spalania, ponieważ powietrze dostarczane do spalania nie jest pobierane z pomieszczenia, w którym zainstalowany jest kominek.

Kominki powietrzne

Ciepło z tego typu kominka oddawane jest do powietrza krążącego konwekcyjnie, które jest pobierane z ogrzewanego pomieszczenia w dolnych częściach obudowy kominka, a wypływa kratkami nawiewnymi umieszczonymi w górnych częściach obudowy kominka. Dodatkowo duża ilość ciepła emitowana jest do pomieszczenia na skutek promieniowania, przez drzwiczki. Takie urządzenia mogą być zintegrowane z systemem dystrybucji gorącego powietrza, które może być rozprowadzane po całym budynku (system DGP). Powietrze nagrzewa się przepływając przez specjalne wkładki umieszczone wewnątrz komory spalania lub kanału dymowego. Powietrze zasysane w dolnej części obudowy kominka obniża temperaturę gazów dymnych, co przekłada się na wzrost wydajności cieplnej kominka. Najbardziej rozpowszechnione w Polsce są kominki konwekcyjne, które ogrzewają pomieszczenie, w którym się znajdują. Ich zdecydowaną zaletą jest wytworzenie dużych ilości ciepła w bardzo krótkim czasie. Do tej grupy kominków zaliczyć można również kominki gazowe czy kominki na biopaliwa, jak np. bioetanol.

Schemat budowy kominka konwekcyjnego bez systemu rozprowadzania ciepła, źródło: www.kotly.com

Kominki z płaszczem wodnym

Kominek z płaszczem wodnym jest rodzajem kominka z zamkniętą komorą spalania i może wspomagać główne źródło centralnego ogrzewania. Teoretycznie takie rozwiązanie może zastąpić główne źródło ciepła w budynku, niemniej jednak codzienna obsługa paleniska znajdującego się najczęściej w pokoju dziennym stanowić może znaczną uciążliwość eksploatacyjną. Ciepło wytworzone ze spalania drewna oddawane jest do wody jako czynnika grzewczego, a część ciepła wypromieniowywana jest przez szybę do pomieszczenia, w którym znajduje się wkład. Instalując kominek z płaszczem wodnym nie musimy budować osobnego systemu grzewczego. Korzystamy z istniejącej instalacji centralnego ogrzewania. Wygląd samego wkładu wraz z płaszczem wodnym nie różni się od tradycyjnego wkładu z obiegiem powietrza. Spaliny w kominku podgrzewają wodę krążącą w ściankach wkładu. Najprostszym sposobem doboru wkładu kominkowego jest powierzchnia mieszkania (m²) z uwzględnieniem zapotrzebowania na ciepło. Nie warto jednak przewymiarować mocy grzewczej instalowanego kominka ponieważ eksploatacyjnie będzie powodował przegrzewy powietrza w ogrzewanych pomieszczeniach lub pracował z niską mocą, co przełożyć się może na niższą sprawność spalania drewna w kominku.

Przekrój kominka z płaszczem wodnym, źródło: www.kotly.com

Kominki wolnostojące (kozy)

W odróżnieniu od kominków ściennych, kominki przenośne są urządzeniami montowanymi dodatkowo. Mogą być one ceramiczne lub metalowe. Komora spalania posiadająca drzwi z szybą połączona jest od strony pomieszczenia kanałem dymowym z przewodem kominowym. Z reguły tego rodzaju kominki składają się wyłącznie z płyty paleniska i łapacza dymu z kanałem dymowym. Problem ich montażu wiąże się z wymogiem instalacji w dużym pomieszczeniu. Zasady konstrukcyjne takich urządzeń są takie same jak dla kominków ściennych^[3].

Kominek wolnostojący, źródło: beautyfires.com

Ceny kominków

Podczas planowania systemu ogrzewania w budynku czynnikiem decydującym jest najczęściej jego cena. Kominki, szczególnie w przypadku budynków o stosunkowo małej powierzchni ogrzewanej (do 150 m²), mogą pełnić rolę głównego źródła ciepła lub są źródłem dodatkowym, użytkowanym okazjonalnie. Cena samego urządzenia (wkład i obudowa) jest w znacznym stopniu uzależniona od jego mocy oraz jakości materiałów, z którego został wykonany. W przypadku zakupu kominka z płaszczem wodnym inwestor musi brać pod uwagę wydatek rzędu od 2000 zł (mniejsze urządzenia) do nawet 18 000 zł (zaawansowane kominki). Jednak najwięcej dostępnych obecnie na rynku modeli, które spełniają wymagania emisyjno-energetyczne można kupić za ok. 7000–9000 zł. Kominki powietrzne są znacznie tańsze. Tutaj ceny wahają się w granicach od 1000 do 12 000 zł, z czego większość urządzeń spełniających wymagania ekoprojektu dostępna jest za ok. 4000–6000 zł.

Kominki a jakość powietrza

Aby zmniejszyć ilość zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery w trakcie eksploatacji kominków, a także zwiększyć ich efektywność energetyczną, bardzo istotne jest stosowanie paliwa o odpowiednich parametrach. W przypadku urządzeń opalanych drewnem szczególną uwagę należy zwrócić na jego wilgotność. Nie może ona przekraczać 20%. Taka wartość uzyskiwana jest zazwyczaj, gdy drewno jest sezonowane minimum 2 lata. Wilgotne drewno odznacza się niższą wartością opałową, a w trakcie jego spalania emitowane są znaczne ilości substancji szkodliwych, szczególnie czadu. Od 2022 roku, wszystkie kominki wprowadzane na rynek muszą spełniać wymagania zawarte w dyrektywie dotyczącej ekoprojektu, ponieważ oprócz kotłów i pieców uwzględnia ona wszelkie ogrzewacze pomieszczeń na drewno. Dodatkowo, w myśl uchwały antysmogowej dla Małopolski, kominki obecnie eksploatowane, które zostały zainstalowane przed 1 lipca 2017 r, od początku 2023 r. również będą musiały spełniać te wymagania. Nie dotyczy to urządzeń osiągających sprawność cieplną na poziomie min. 80 %, lub urządzeń wyposażonych w system redukcji emisji pyłu, do wartości określonych w dyrektywie UE dotyczącej ekoprojektu. Najważniejsze wymagania to:

• Sprawność sezonowa >= 65%,
• Emisja pyłów < 40 mg/m³ przy 13% O₂ w spalinach,
• Emisja OGC < 120 µg/m³ przy 13% O₂ w spalinach,
• Emisja CO < 1500 mg/m³ przy 13% O₂ w spalinach,
• Emisja NO_x < 200 mg/m³ przy 13% O₂ w spalinach.