Edytujesz Benzo(a)piren
Uwaga: Nie jesteś zalogowany. Jeśli wykonasz jakąkolwiek zmianę, Twój adres IP będzie widoczny publicznie. Jeśli zalogujesz się lub utworzysz konto, Twoje zmiany zostaną przypisane do konta, wraz z innymi korzyściami.
Edycja może zostać wycofana. Porównaj ukazane poniżej różnice między wersjami, a następnie zapisz zmiany.
Aktualna wersja | Twój tekst | ||
Linia 8: | Linia 8: | ||
= Źródła BaP w Polsce = | = Źródła BaP w Polsce = | ||
− | Według najnowszych szacunków Europejskiej Agencji Środowiska (EEA, ang. European Agency) za 2018 rok największym źródłem emisji benzo(a)pirenu w Polsce jest sektor komunalno-bytowy, czyli tzw. | + | Według najnowszych szacunków Europejskiej Agencji Środowiska (EEA, ang. European Agency) za 2018 rok największym źródłem emisji benzo(a)pirenu w Polsce jest sektor komunalno-bytowy, czyli tzw. niska emisja. Odpowiadała ona za ponad 89% emisji<ref>Dane z 2018 roku według EEA (''Air pollutant emissions data viewer''), [źródło: https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/dashboards/air-pollutant-emissions-data-viewer-3]. |
</ref>. Instytut Ochrony Środowiska – PIB, w ramach procesu modelowania matematycznego, wykonanego na potrzeby oceny jakości powietrza w Polsce za rok 2019, określił uśrednione udziały procentowe poszczególnych kategorii źródeł emisji zanieczyszczeń w stężeniach obliczonych dla stref w Polsce. Tutaj również jako główną przyczynę przekroczeń norm dla benzo(a)pirenu wymieniano oddziaływanie emisji związanych z procesem spalania paliw poza przemysłem i transportem<ref>Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2019 [źródło: https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1002301]. | </ref>. Instytut Ochrony Środowiska – PIB, w ramach procesu modelowania matematycznego, wykonanego na potrzeby oceny jakości powietrza w Polsce za rok 2019, określił uśrednione udziały procentowe poszczególnych kategorii źródeł emisji zanieczyszczeń w stężeniach obliczonych dla stref w Polsce. Tutaj również jako główną przyczynę przekroczeń norm dla benzo(a)pirenu wymieniano oddziaływanie emisji związanych z procesem spalania paliw poza przemysłem i transportem<ref>Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2019 [źródło: https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1002301]. | ||
− | </ref>. Odpowiadają one za ok. 91% całkowitej emisji WWA (wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych), do których należy benzo(a)piren. Z kolei 96% z tej emisji jest generowane przez gospodarstwa domowe<ref>Ministerstwo Klimatu 2020, | + | </ref>. Odpowiadają one za ok. 91% całkowitej emisji WWA (wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych), do których należy benzo(a)piren. Z kolei 96% z tej emisji jest generowane przez gospodarstwa domowe<ref>Ministerstwo Klimatu 2020, „Krajowy bilans emisji SO2, NOX, CO, NH3, NMLZO, pyłów, metali ciężkich i TZO za lata 1990–2018. Raport syntetyczny”; raport przygotowano w Krajowym Ośrodku Inwentaryzacji i Raportowania Emisji, w Instytucie Ochrony Środowiska – Państwowym Instytucie Badawczym, Warszawa 2020. |
</ref>. | </ref>. | ||
Linia 76: | Linia 76: | ||
</ref> i kancerogennym<ref>Kancerogenny – sprzyjający powstawaniu chorób nowotworowych. | </ref> i kancerogennym<ref>Kancerogenny – sprzyjający powstawaniu chorób nowotworowych. | ||
</ref> WWA, a tym samym benzo(a)pirenu, ważnym aspektem jest również ich działanie teratogenne<ref>Teratogenny – powodujący powstawanie wad rozwojowych w organizmach ludzkich i zwierzęcych. | </ref> WWA, a tym samym benzo(a)pirenu, ważnym aspektem jest również ich działanie teratogenne<ref>Teratogenny – powodujący powstawanie wad rozwojowych w organizmach ludzkich i zwierzęcych. | ||
− | </ref>. W badaniach na zarodkach kurzych narażonych eksperymentalnie na mieszaninę WWA zaobserwowano nieprawidłowości w budowie serca i defekty rozwojowe powłok brzusznych, ponadto u szczurów przy ekspozycji na te związki występuje znaczący wzrost resorpcji płodów oraz wzrost liczby płodów o niskiej masie ciała. WWA szybko i łatwo wnikają do organizmu, a szybkość wnikania wzrasta w obecności mieszanin oleistych. Przechodzą do wszystkich tkanek organizmu zawierających tłuszcz i wykazują zdolność kumulowania się głównie w tkance tłuszczowej, a w mniejszym stopniu w wątrobie i nerkach, w nadnerczach, jajnikach i śledzionie. Uszkodzenia będące konsekwencją pobierania substancji z grupy WWA z zanieczyszczonego środowiska, m.in. benzo(a)pirenu, mogą prowadzić do zmian, które przejawiają się nieprawidłowościami chromosomalnymi, powstającymi na skutek zaburzeń w procesie podziałów komórkowych. Dotychczasowe badania wykazały zwiększone ryzyko uszkodzeń komórek rozrodczych u mężczyzn niż u kobiet<ref>A. Zasadowski, A. Wysocki, | + | </ref>. W badaniach na zarodkach kurzych narażonych eksperymentalnie na mieszaninę WWA zaobserwowano nieprawidłowości w budowie serca i defekty rozwojowe powłok brzusznych, ponadto u szczurów przy ekspozycji na te związki występuje znaczący wzrost resorpcji płodów oraz wzrost liczby płodów o niskiej masie ciała. WWA szybko i łatwo wnikają do organizmu, a szybkość wnikania wzrasta w obecności mieszanin oleistych. Przechodzą do wszystkich tkanek organizmu zawierających tłuszcz i wykazują zdolność kumulowania się głównie w tkance tłuszczowej, a w mniejszym stopniu w wątrobie i nerkach, w nadnerczach, jajnikach i śledzionie. Uszkodzenia będące konsekwencją pobierania substancji z grupy WWA z zanieczyszczonego środowiska, m.in. benzo(a)pirenu, mogą prowadzić do zmian, które przejawiają się nieprawidłowościami chromosomalnymi, powstającymi na skutek zaburzeń w procesie podziałów komórkowych. Dotychczasowe badania wykazały zwiększone ryzyko uszkodzeń komórek rozrodczych u mężczyzn niż u kobiet<ref>A. Zasadowski, A. Wysocki, Niektóre aspekty toksycznego działania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), Roczniki PZH 2002, 53, nr 1, [http://wydawnictwa.pzh.gov.pl/roczniki_pzh/files/pzhissues/id344/Niektore_aspekty_toksycznego_dzialania_wielopierscieniowych_weglowodorow_aromatycznych_(WWA).pdf http://wydawnictwa.pzh.gov.pl/roczniki_pzh/files/pzhissues/id344/Niektore_aspekty_toksycznego_dzialania_wielopierscieniowych_weglowodorow_aromatycznych_(WWA).pdf] |
</ref>. | </ref>. | ||
− | Z krakowskich badań, w ramach których analizowano m.in. jak ekspozycja ciężarnych matek na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) wpływa na rozwój układu nerwowego ich potomstwa, wynika, że dzieci matek narażonych na zanieczyszczenia powietrza w okresie ciąży mają inteligencję niższą nawet o 4 punkty w skali IQ w porównaniu do dzieci z grupy kontrolnej. Równolegle z krakowskimi, podobne badania (z użyciem tej samej metodologii) były prowadzone w Nowym Jorku na 2 kohortach kobiet i ich dzieci należących do 2 różnych grup etnicznych. Wyniki badań z Nowego Jorku również potwierdzają negatywny wpływ ekspozycji matki na WWA w okresie ciąży i na rozwój psychomotoryczny dziecka. Dodatkowo zaobserwowano, że wyższa prenatalna ekspozycja na substancje z grupy WWA była związana z częstszym występowaniem objawów świadczących o zapaleniu górnych i dolnych dróg oddechowych u niemowląt. Z kolei dzieci narażone w okresie prenatalnym na wyższe stężenia zanieczyszczeń pyłowych miały w wieku 5 lat niższe wartości całkowitej objętości wydechowej płuc (średnio o ok. 100 ml). U dzieci tych znacznie częściej występowały też infekcje dróg oddechowych<ref>J. Jędrak, E. Konduracka, A. Badyda, P. Dąbrowiecki, | + | Z krakowskich badań, w ramach których analizowano m.in. jak ekspozycja ciężarnych matek na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) wpływa na rozwój układu nerwowego ich potomstwa, wynika, że dzieci matek narażonych na zanieczyszczenia powietrza w okresie ciąży mają inteligencję niższą nawet o 4 punkty w skali IQ w porównaniu do dzieci z grupy kontrolnej. Równolegle z krakowskimi, podobne badania (z użyciem tej samej metodologii) były prowadzone w Nowym Jorku na 2 kohortach kobiet i ich dzieci należących do 2 różnych grup etnicznych. Wyniki badań z Nowego Jorku również potwierdzają negatywny wpływ ekspozycji matki na WWA w okresie ciąży i na rozwój psychomotoryczny dziecka. Dodatkowo zaobserwowano, że wyższa prenatalna ekspozycja na substancje z grupy WWA była związana z częstszym występowaniem objawów świadczących o zapaleniu górnych i dolnych dróg oddechowych u niemowląt. Z kolei dzieci narażone w okresie prenatalnym na wyższe stężenia zanieczyszczeń pyłowych miały w wieku 5 lat niższe wartości całkowitej objętości wydechowej płuc (średnio o ok. 100 ml). U dzieci tych znacznie częściej występowały też infekcje dróg oddechowych<ref>J. Jędrak, E. Konduracka, A. Badyda, P. Dąbrowiecki, Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, wyd. KAS, [https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/1346.pdf https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/1346.pdf] |
</ref>. W wyniku badań stwierdzono również, że narażenie kobiet w czasie ciąży na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) oraz pył zawieszony (PM<sub>2,5</sub>) jest związane z<ref>Środowisko a rozwój dziecka, podsumowanie wyników badania: [http://www.epi.wl.cm.uj.edu.pl/nauka/badania/srodowisko_dzieci http://www.epi.wl.cm.uj.edu.pl/nauka/badania/srodowisko_dzieci] | </ref>. W wyniku badań stwierdzono również, że narażenie kobiet w czasie ciąży na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) oraz pył zawieszony (PM<sub>2,5</sub>) jest związane z<ref>Środowisko a rozwój dziecka, podsumowanie wyników badania: [http://www.epi.wl.cm.uj.edu.pl/nauka/badania/srodowisko_dzieci http://www.epi.wl.cm.uj.edu.pl/nauka/badania/srodowisko_dzieci] | ||
</ref>: | </ref>: |