Informowanie o stanie powietrza

Dzięki informacjom o aktualnym stanie jakości powietrza mieszkańcy są w stanie dopasować odpowiednio swoją aktywność, co pozwala przynajmniej w części uniknąć szkodliwego wpływu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie (np. rezygnując ze spacerów czy uprawiania sportów na zewnątrz w okresie występowania wysokich stężeń). Biorąc pod uwagę fakt, że to właśnie gminy są odpowiedzialne za informowanie mieszkańców o bieżącej jakości powietrza, istotne jest zbudowanie lub odpowiednie wzmocnienie gminnych kanałów informowania.

Informacja na stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych gminy

Nie jest to droga dotarcia do szerokiego grona odbiorców, jednak stanowi najprostszy i zupełnie bezkosztowy sposób przekazania informacji o aktualnej jakości powietrza. Jeśli gmina ma swoje profile w mediach społecznościowych (np. Facebook), to również tam powinna ostrzegać o złej jakości powietrza. Fakt, że informacje pojawiają się na kanale gminnym świadczy o tym, iż gmina „nie zamiata pod dywan” problemu smogu i swoim autorytetem potwierdza jego wagę.

PRZYKŁAD: W nowym Programie ochrony powietrza dla Małopolski każda gmina w województwie ma obowiązek umieszczenia w widocznym miejscu na stronie głównej urzędu informacji o bieżącej jakości powietrza, odnośnika do aplikacji Ekointerwencja (do zgłaszania podejrzenia spalania odpadów lub nieprzestrzegania uchwały antysmogowej) oraz informacji o Programie „Czyste Powietrze”.

Wysyłanie powiadomień SMS do mieszkańców gminy

Gminy, mając dostęp do numerów telefonu mieszkańców, mogą w łatwy i szybki sposób powiadamiać ich o złej jakości powietrza za pomocą systemu wysyłki wiadomości SMS. Jest to bardziej skuteczne narzędzie niż informacja na stronie internetowej, ponieważ dociera bezpośrednio do odbiorcy – również tego, który nie korzysta z Internetu (np. osoby starsze).

PRZYKŁAD: W Rybniku działa miejski system SMS-owy. Aby skorzystać z usługi należy wysłać SMS o treści TAK na numer 600 688 200. W ten sposób mieszkańcy otrzymują bezpłatnie bieżące informacje o mieście lub urzędzie miasta, np. terminy płacenia podatków, zmiany w organizacji ruchu drogowego, organizowane imprezy, ale również informacje o ogłoszonych alarmach smogowych czy przypomnienia o obowiązku wymiany najstarszych kotłów.

Tablice informacyjne w przestrzeni publicznej

Tablice informacyjne w przestrzeni publicznej są prostym i skutecznym sposobem informowania społeczności lokalnej o aktualnym poziomie zanieczyszczenia powietrza. Ustawione w często uczęszczanych miejscach przykuwają wzrok mieszkańców i zwracają uwagę na problem.

PRZYKŁAD: Dzięki finansowaniu z budżetu obywatelskiego w Krakowie stanęły 3 tablice informujące o bieżącej jakości powietrza. Prócz wyników pomiarów stężeń zanieczyszczeń w powietrzu często pojawiają się tam również inne materiały informacyjne związane z jakością powietrza.

Tablica obrazująca jakość powietrza w Krakowie, źródło: https://budzet.krakow.pl/projekty2019/891-czujnik_smogu_oraz_tablica_led_przy_petli_w_lagiewnikach.html

Wyświetlanie informacji o jakości powietrza na ekranach w komunikacji miejskiej oraz tablicach tramwajowych na przystankach

Dzięki takiemu rozwiązaniu informacja może trafić do osób, które nie korzystają z Internetu, w tym szczególnie do osób starszych – bardzo narażonych na negatywne skutki oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Dane mogą być pobierane z serwera wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska przez program komputerowy i automatycznie wyświetlane na wszystkich tablicach tramwajowych oraz w telewizji komunikacji miejskiej.

PRZYKŁAD: W przypadku Krakowa informacja pojawia się na wszystkich tablicach, które znajdują się w mieście. System podaje informacje nie tylko po polsku, ale także po angielsku, co sprawia, że wiadomości trafiają także do obcokrajowców odwiedzających miasto.

Informacja w szkołach

Grupą szczególnie narażoną na negatywne skutki zdrowotne oddychania zanieczyszczonym powietrzem są dzieci. Informacja o bieżącej jakości powietrza powinna być więc obowiązkowo prezentowana w placówkach opiekuńczych i edukacyjnych: przedszkolach, szkołach, świetlicach itp. Ważne jest, aby dane były podane w przystępny dla dzieci sposób, np. poprzez kolory lub emotikony, które wyrażać będą aktualny stan jakości powietrza. Istotne jest również, by jakość powietrza była na bieżąco sprawdzana, a kolory obrazujące stan powietrza zmieniane zgodnie z aktualnymi wynikami pomiarów.

PRZYKŁAD: W 2017 roku na terenie placówek oświatowych w Wadowicach oraz w samym Urzędzie Miejskim zamontowano tablice stanowiące część systemu informowania o jakości powietrza. Informacje o stanie jakości powietrza są przekazywane do wszystkich placówek dwa razy dziennie.

Tablica obrazująca jakość powietrza w Wadowicach, źródło: https://wadowice.pl/system-informowania-o-stezeniu-pm10-juz-funkcjonuje/

Informacja w przychodniach zdrowia

Dobrą praktyką jest również umieszczenie tablic lub monitorów elektronicznych informujących o bieżącej jakości powietrza w placówkach zdrowotnych: aptekach, szpitalach, przychodniach zdrowia. Są to miejsca, w których mieszkańcy, często z braku innego zajęcia, są w stanie przyswoić wiele informacji – a ta będzie dla nich szczególnie ważna, jeśli znajdzie się tam również wzmianka o szkodliwym wpływie zanieczyszczenia powietrza na zdrowie.

Respektowanie zakazu uprawiania aktywności fizycznej przez dzieci na zewnątrz w przypadku wysokich stężeń zanieczyszczeń

Bardzo ważne jest, aby zakaz uprawiania aktywności fizycznej na zewnątrz w przypadku wysokich stężeń zanieczyszczeń był bezwzględnie respektowany. Szczególnie dotyczy to rekreacyjnych spacerów przedszkolaków, lekcji wychowania fizycznego, wypadów na lodowisko czy treningów klubów sportowych na „świeżym” powietrzu.

PRZYKŁAD: W Programie ochrony powietrza dla Małopolski znalazł się zapis, który przy 2. stopniu zagrożenia (wdrażany w sytuacji ryzyka przekroczenia poziomu informowania – 100 ug/m³) nakazuje ograniczenie aktywności na zewnątrz dzieci i młodzieży w placówkach oświatowo-wychowawczych i opiekuńczo-wychowawczych.

Odwoływanie sportowych imprez masowych

Dobrym sposobem na pokazanie, jak negatywnie smog wpływa na zdrowie jest podkreślanie tego faktu podczas organizacji sportowych imprez masowych – organizator imprezy w plenerze powinien zawsze zastrzegać, iż może ona zostać odwołana z powodu wysokich stężeń zanieczyszczeń powietrza, dokładnie tak jak w przypadku niesprzyjającej pogody (burzy czy opadów deszczu).

Projekt Edukacyjna Sieć Antysmogowa

Szkoły biorące udział w projekcie zostają wyposażone w mierniki jakości powietrza, a wyniki pomiarów udostępniane są przez Internet oraz prezentowane na wyświetlaczach w szkole lub przed wejściem. Umożliwia to uczniom, nauczycielom i społeczności lokalnej bieżące monitorowanie jakości powietrza i adekwatne zaplanowanie aktywności.

Oprócz części informacyjnej projekt ESA zakłada aktywny udział nauczycieli poprzez wyposażenie ich w niezbędną wiedzę i materiały dydaktyczne. W tym celu realizowane są kompleksowe szkolenia dla nauczycieli – koordynatorów projektu ESA, którzy następnie przekazują wiedzę uczniom, prowadząc lekcje na temat zanieczyszczenia powietrza oraz ich rodzicom. Projekt realizowany jest przy wsparciu merytorycznym Polskiego Alarmu Smogowego.

Tutaj można obejrzeć spot filmowy promujący projekt ESA: https://www.youtube.com/watch?v=OiVSEMYlG0w&feature=youtu.be

Strona internetowa Edukacyjnej Sieci Antysmogowej, mapa czujników jakości powietrza, źródło: https://esa.nask.pl/